Thursday, May 15, 2008

MEMORANDUM of UNDERSTANDING ZAHPUIAWM

1:46:00 PM by headhunter ·
photos, about me,
MEMORANDUM of UNDERSTANDING ZAHPUIAWM
Lalruatfela Nu

Mipui sum cheng Nuai 1750, hming mawihnai tak vuaha suasamna: Zirtirtu ten zirtir hna leh saptawng an lo thiama, zirlaite hmasawnna nasa zawka an thlen theihna tura kum nga chhung, kumtin cheng nuai 350 a vaia cheng nuai 1750 zet mipui sum hmangral tura Mizoram sorkar leh Cambridge University (UK) ten Memorandum of Understanding (MoU) ziah atang kan ram leh hnam tan eng hlawkna leh hmasawnna nge a phurhchhuah tih leh MoU zahpuiawm an ziahpuite hian cheng engzat nge an sen ve tih thil ngaihtuah tham tak a ni. Kan sorkar hian a lo tih fo tawh thin angin, mipuiin thudik tak kan hriat hnu pawha thupbo dan an zawng leh a nih chuan chaw ngheia nawrh phahna tham thutling niin ka hria.

Larsap chimawm sulhnu: He MoU awmze nei lo hi Mizorama Larsap awm tawh zawng zawnga chimawm ber, Mizo mipui, abikin hmeichhiate min hmusittu A.R. Kohli sum siamna hmanrua a nih ngei hi ka ring nghet tlat a, rinthuah pawh dik ngeia rin leh dik ngei nia kan rin bur ngam loh a awm a, he thu hi chu a dik ngei ka ring tlat! Kan Larsap kal chhuak ta kha mi naran lo tak, awihawm leh rintlak hmel taka thil han sawi vel thiam riau mi a ni a. A duh hun hunah Mizoram kiltin kiltang hrut kualin Mizoram zirna kalpui dan a vei thu leh ‘Quality Education’ a tulzia nasa takin a tlangau pui a. A zinvah kualna khuaa zirtirtute English-a be lui tlatin hmun hla zawka Mizo mipui, nuntlawm taka nung leh inphahhnuai takte chu hmaichhan ngeia an tlinlohna hailansakin an mamawh hrilh a. An hmasawnna atana thil hrang hrang han tiam vel kha nuam a ti hle thin a ni. Mizo zirtirtu, a bikin khawpui pawn a mi te zinga a tam zawk chuan saptawng an thiam meuh lo va, chu chu remchangah lain ‘Mizorama zirna kalpui dan tihchangtlun leh tihhmasawn’ chu kawrah a hmang a, amaherawhchu a kawr chhungah erawh thil dang daih a awm. Chu chu ama fate’n zirna siamthat changchawia hlawkna an telna hi a ni. Chumi atan chuan kan ministers, principle neilo leh officials ‘Yes men” dik tak, pute thu a nih chuan dawt ngialngan pawh sawi mai, thudik pawh sawi ngam lo, thil dik lo lutuk a ni tih lang rengah pawh hnial kalh a hneka “Yes Sir” ti mawl tawp thin hote chu Cambridge University nena ‘Memorandum of Understanding’ ziahpui ngei turin a nawr ta ni ngeiin a lang. He MoU ziah avanga hlawkna nei kan zirtirtute zingah an awm tawh em? Khawpui pawna kan zirtirtu te zingah he MoU avanga English thiam sawt leh an thawhna school-a zirlaiten hmasawn leh result that phah an awm tak tak em?!
Kan Larsap hlui khan, Mizote hi min hrechiang hle a, kan panna leh chak lohna lai a hre em em a, mi pawh a hmusit nangiang reng a nih kha. Zu duh em em heti zat awm chunga duh lo anga inlantir talh tum, Zu Khap Burna Dan a hlawhchhamzia chhun - eng anga maia lang chiang pawh a hlawhtling kan tihluih talh duhna te pawh a hre chiang hle. Tin, khawtlang leh Kohhrana ‘lem kan chan nasatzia leh a pui apanga lemchan nun kan put dan pawh a hmuchiang hle bawk. Corruption nasatzia leh kan pawisak lohzia te, dinhmun sang atanga corrupt phei chuan dinhmun tha leh zahawm an luah zawk si dan te a hrechiang hle a, sorkar leh official te thawh that tawk loh vang leh corrupt lutuk avanga mipui hmun hla zawka khawsa leh harsa zawk te’na an chan phak tak loh ‘quality education’ thlawk bo mek chu thlir pha rengin, chu “quality education’ chu kan rama cham hlentir tuma hmalakna puan sinin, chu tak chu sum siamna remchangah leh ama fate hlawkna atana hmang ta niin a lang.
Memorandum of Understanding chu: Mizoram, India rama state rethei ber pawl, changkanna a hlata hla vawng vawng, sorkar laipui chawmhlawm! Retheihna vanga naupang thiam thei tak takte’n zirna sang zawk chhunzawm thei lo leh zirna in tha zawk zawm ve thei lo tam tak an awm laia sum siam nana ‘Nawrluih MoU’ a hmingah “Teachers Training in English and General Skills under University of Cambridge International Examination” ziah hian eng ram ropui mah min thlen dawn lo!! Mipui bum nana an MoU thiltum (objectives) nia an tarlan hi a hming ringawt chu a ropui ngawt mai. ‘To Develop Language Proficiency and General Teaching Skills to all Teachers’ tih a ni a. He MoU in a tum chu kum nga chhungin zirtirtu, Primary atanga Higher Secondary thleng 1,6000 te hnenah English thiamtir a ni!
A hlawhchham hul hual: He Larsap hlui sum siamna nia lang MoU hi ka thinlungah a thi ngai lo va, mi thahnemngai tute’n emaw, chanchinbumi emaw ten an zirchiangin an rawn challenge thuai ka ring a. Tin, oposition party, ram leh hnam hmangaih vang ni hauh lova lal ve tawh an duh vanga “Rulin ka mei rap se ka chu ang” tih ang maia sorkar dinglai thil tih dik loh chang ranten, he thil zahthlak tak hi rawn sawi langin sorkar dinglai beih nan an rawn hman mial ka beisei bawk a ni. Ka beisei angin tuman an sawisel ta mai si lo va. “Khawinge ram tan, ka hnam tan, ka chipuite tan tu huat mah pawisa lovin keima’n ka’n ti poh ang e” tiin ka chhui ta char char a. Thil ni ngeia ka hriat chu: Thu tisaa lo chang ang deuh khan, thudik a nih ngei ka ring a, rinna bawkin he MoU hi “Thlarau MR” nen khan inang velin ka hria.
Zirtirtuten saptawng an thiam lo tih tan chhana hmanga Mizoram Larsap kal chhuak tain Mizoram sorkar a bumna MoU kalpuitu, SCERT lama kan hotute pawh zawhna ka zawt nual a, zahawm takin sorkar official an nih anga an mi chhan dan tura ka rin ang tawk vel chiahin min chhang hlawm. “Keini chuan ruahmanna awm hi tangkai taka hman kan duh a, he thil hi kum khat chauh kalpui a la ni a, a hlawhchham leh chham loh sawi turin a la hma deuh a, hlawhtling ngei turin theitawp kan chhuah dawn,” tiin min chhang a, a pawmawm khawp mai. Pawmzam harsa ber zawk chu: “AR Kohli English zirna sikulah chuan zirtirtute class an kal tha em?” tia ka’n zawhna min chhang duh/ngam lo kha a ni (Sorkar official te hi accountable se, transfer leh ban hial ngamin, thil dik lo chu chunglam tihtir pawh ni se hnial ngam se ka ti thin). “RTI Act, hmangin ka thil hriat duh chu ka la rawn dil tho vang che u,” tiin kan intha then naa, RTI hmang kher lo pawhin he MoU hi chu a dik lo tih a lang chiang em mai a. AR Kohli lo hlawkna teltu dang pawh an awm ka ring tel a ni. A pawimawh ber zawk chu: Zirtirtute saptawng thiamna tura mipui pawisa, kumtin cheng Nuai 350 kum nga chhunga teh meuh sen ral ziahna turah hian zirtirtute’n an zir tha duh lo hle tih hi a ni.
MoU hi ti tawp nghal rawh se: Kan ram hruaitute hian Mizoram hi an hmangaih tak tak a nih chuan he thil hi tih tawp nghal tur niin ka hria. Keia nia hriat leh hriat loh hian kawng ro su lo mah se thil hlawhchham chiang lutuka pawisa tam elhkhen sen ralna vang hian vanram an kai leh kai loh lamah kawng ro a su dawn tho tho!
Khawnge Mizo zirlai pawl an awm: MSU ten vai pasal neih an khap a, sap pasal neih khap leh mang si loh ai chuan zirna kaihnawih thil dik lo hul huala kan pawisa, mipui pawisa ngei mai kumtina cheng nuai 350 lai kum nga chhung ngawt sen ral te hi do zawk se ka ti mang e aw!! MZP te paw’n mi pawisa chhuhluih mai mai ai chuan vaipa’n Mizo mipui pawisa tam elhkhan thil holam lutuka a hmanralna hi chhuh let sak leh se, donation hming pua tihluihna hmanga mi pawisa chhuhluih (extortion) ngawt ai chuan ram leh hnam tan a tha zawk ngei ngei bawk ang.
Engpawh ni se kan pute ho hian vai pawisa pek hi an duh hrim hrim a nih chuan an duh leh an pocket atangin pe mai se la, pawisa an ngah hlawmzia lah tlang hriat a ni a. Kan zirtirtu saptawng thiam lote zirtirtur hian Cambridge Universty atanga hnamdang rawih kher pawh an ngai lo va, Mizo zingah saptawng thiam tak tak, hna nei lo tam tak an awm a, unemployment sutkianna tha tak a ni bawk a, Mizote min hmusittu sulhnu chambang reng pawh a reh bawk ang.
Quality Education hi Cambridge University-ah daih daih a awm lo: Tunlaia Education Minister hova ‘Quality Education Drive’ leh Larsap hlui MoU hian inzawmna a neih leh neih loh ka hre lo naa hei erawh ka hria: ‘Quality Education’ hi zirtirtute saptawng thiam leh thiam lova innghat a ni lo va, kiltina hlemhlet nain nghet taka bu a khuar atanga lo irh chhuak, thatchhiatna te, aikal lak te, zirtirtu atana tling leh tlak ni lova political fitness nei zawk lak an tam vang te, zirtirtute vantlang thila loh theih lohva inhmanna an ngah lutuk vang te leh tunlai sikul tam zawkin character aia result an ngaipawimawh zawk vangte a ni.
Dik takin a tling leh tlak chuah hi zirtirtu atana lak ni se, ‘Quality Education’ hi a hranpaa Drive a ngai lo vang. Zitir hna, tuina reng nei lova aikal la leh thawk tha peih lo, awmna tur hmuna awm tha duh lo ho hi hrem ni zel se, sum tam tak senga ‘Quality Education Drive’ a ngai bawk lo vang. Naupang sumdawn nana hmang ho hian result tha aiin character ngaipawimawh zawk se la. Quality Education Drive ngai lovin a lo awm nghal ang.
Kan ram hruaitute zingah dikna duha, diklohna do ngam, sual dova thisen chhuak khawpa tang ngam, mihuaisen pakhat tal chu awm se, Mipui sum cheng nuai 1750 sengralin he MoU hi an ziak tawp lo vang.

Zobawm